Παράγοντες αποτελεσματικότητας 

σύγκριση με φαρμακοθεραπεία

Το σύνολο των ερευνών έχουν δείξει ότι η ψυχοθεραπεία είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης των ψυχικών διαταραχών και δυσκολιών. Οι έρευνες πραγματοποιούνται συγκρίνοντας την αίσθηση βελτίωσης ομάδων που ολοκλήρωσαν έναν ψυχοθεραπευτικό κύκλο με ομάδες ατόμων που δέχτηκαν φαρμακευτική αγωγή ή δε δέχτηκαν κανενός είδους θεραπεία. Όλα τα ερευνητικά ευρήματα μέχρι στιγμής καταδεικνύουν πως η ψυχοθεραπεία είναι περισσότερο αποτελεσματική από τη φαρμακοθεραπεία για την κατάθλιψη και τις διαταραχές άγχους (γενικευμένο άγχος, κρίσεις πανικού, φοβίες, ψυχοσωματικές εκδηλώσεις, κτλ) καθώς τα αποτελέσματά της φαίνεται να διατηρούνται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και αντιστέκονται στις υποτροπές. Ενδιαφέρον εύρημα επίσης είναι ότι η αποτελεσματικότητα της ψυχοθεραπείας δεν σχετίζεται τόσο με το μοντέλο που χρησιμοποιεί ο θεραπευτής όσο με ποιοτικά χαρακτηριστικά του θεραπευτή και της σχέσης θεραπευτή – θεραπευόμενου.

Νευρολόγοι, όπως οι Damasio, Berthoz, κ.α. έχουν εξηγήσει πώς η ψυχική καταπόνηση επηρεάζει τον εγκέφαλο, προκαλώντας μεταβολές στη χημική του ισορροπία που με τη σειρά τους οδηγούν στις συμπεριφορές που εμπεριέχονται στον όρο «διαταραχές». Η πρόταση των ερευνητών για την αντιμετώπιση αυτών των διαταραχών είναι η λήψη μέτρων μείωσης ή εξάλειψης των αγχογόνων παραγόντων και όχι η προσπάθεια αποκατάστασης της χημικής ισορροπίας του εγκεφάλου μέσω της φαρμακευτικής αγωγής. Το ιατρικό μοντέλο, ταυτίζοντας το άτομο με το σώμα του, αγνοεί τον άνθρωπο ως υποκείμενο, τη μοναδικότητά του, την ιστορία του, τα συναισθήματα και τις σκέψεις του, τη βούληση, τα όνειρά του και τις υπαρξιακές ανησυχίες του.

Η δομή του ανθρώπινου εγκεφάλου διαμορφώνεται μέσα στο πλαίσιο των διαπροσωπικών σχέσεων που αναπτύσσει το βρέφος με τους σημαντικούς φροντιστές του, γεγονός που καταδεικνύει τη σπουδαιότητα των σχέσεων στην ανάπτυξη, διατήρηση αλλά και τη θεραπεία των ψυχικών διαταραχών.  Οι έρευνες για την επίδραση της ψυχοθεραπείας στην εγκεφαλική λειτουργία έχει καταδείξει μεταβολές παρόμοιες με αυτές που προκαλούνται από τη λήψη ψυχοφαρμάκων. Η σχέση λοιπόν, μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου φαίνεται από τα ερευνητικά ευρήματα πως είναι ο μοχλός αλλαγής στην ψυχοθεραπεία.

Παράγοντες αποτελεσματικότητας

1. Συνέπεια & Δέσμευση

Είναι ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας αποτελεσματικότητας μίας ψυχοθεραπείας. Η εβδομαδιαία συνάντηση με τον θεραπευτή έχει αποδειχθεί ότι είναι η αποτελεσματικότερη συχνότητα συνεδριών για τη θεραπεία. Οι συνεδρίες ανά δύο βδομάδες, ή όποια άλλη μορφή προγραμματισμού των συνεδριών είναι λιγότερο αποδοτική.

2. Ποιοτικά χαρακτηριστικά του θεραπευτή

Ο θεραπευτής βιώνεται από τον θεραπευόμενο ως έμπιστος, μη επικριτικός και ζεστός. Ο θεραπευόμενος νιώθει ότι έχει μαζί του μια συμμαχία, ότι δουλευουν συνεργατικά για ένα σκοπό, ότι ο θεραπευτής του κατανοεί τις δυσκολίες του τόσο σε ανθρώπινο επίπεδο όσο και επιστημονικά. Ο θεραπευόμενος νιώθει ότι έχει την απόλυτη προσοχή του θεραπευτή του, ο οποίος δεν προβάλει δικά του θέματα, αξίες ή απόψεις αλλά ενδιαφέρεται μόνο να τον βοηθήσει να ξεκαθαρίσει τα δικά του.

3. Χαρακτηριστικά θεραπευόμενου

• Ισχυρή επιθυμία για αλλαγή
• Αυτοστοχαστικότητα: ικανότητα να εξετάζει και να παρατηρεί τον εαυτό του
• Ανοιχτότητα: διάθεση να διερευνήσει νέους τρόπους κατανόησης του εαυτού του, περιέργεια
• Ελπίδα